Het klimaat zijn wij: leestip! Jonathan Safran Foer

Home / Blog / Het klimaat zijn wij, leestip Jonathan Safran Foer

‘Het klimaat zijn wij’ van Jonathan Safran Foer heb ik net gelezen. Je kent de auteur wellicht van het indrukwekkende boek ‘Dieren eten‘. Dit boek las ik jaren geleden en raad ik iedereen aan die minder of geen vlees meer wil eten. En eigenlijk raad ik het nog meer aan als je wél vlees wilt blijven eten. De kans is groot dat je daarna bewuster bent van je eetgedrag en wellicht anders wilt gaan eten.

Het klimaat zijn wij

Het klimaat zijn wij boek Jonathan Safran Foer Jonathan stelt dat om mensen te mobiliseren iets een emotionele kwestie moet worden. Maar de waarheid is dat de meesten van ons het klimaat niet belangrijk vinden.

In ‘Het klimaat zijn wij’ draait het om het grootste thema van onze tijd: klimaatverandering. Jonathan Safran Foer schrijft: ‘Het probleem met de planeetcrisis is dat deze tegen een aantal ingebouwde ‘apathie-effecten’ aanloopt. Hoewel veel rampen die met klimaatverandering samenhangen – zoals met name extreme weersomstandigheden, overstromingen en bosbranden, ontheemding en schaarste aan grondstoffen – helder en persoonlijk zijn en duidelijk maken dat de situatie snel verslechtert, ervaren we dat over het geheel genomen niet zo. Het lijken abstracte gebeurtenissen, ver van ons bed en op zichzelf staand, geen draden in een verhalenweb dat daarmee steeds sterker wordt.’

De belangrijkste oorzaak van de klimaatcrisis

Pas op bladzijde 72 komt de auteur met de belangrijkste oorzaak van de klimaatcrisis: de industriële veehouderij. ‘Ik heb dit onderwerp vermeden om dezelfde reden als Gore en anderen dat hebben gedaan: uit angst dat je dan op voorhand zult verliezen. In een gesprek over vlees, zuivel en eieren schieten mensen in de verdediging’. Aha, dat is herkenbaar! Vrijwel altijd als ik zelf vertel dat ik geen vlees eet, krijg ik als reactie: ‘Oh ik eet zelf ook maar heel af en toe vlees’ of ‘Ik eet ook steeds minder vlees’ of ‘Alleen biologisch, van een dier dat een goed leven heeft gehad’ of een enkeling die toegeeft gewoon niet zo veel van dieren te houden als ik. Jonathan Safran Foer vertelt hierover: ‘Ze raken geïrriteerd. Iemand die geen veganist is wil het daar niet graag over hebben en de gedrevenheid van veganisten is op zich ook vaak een afknapper.’

Volgens Safran Foer is het niet mogelijk om de klimaatverandering aan te pakken zonder onze overmatige consumptie van dierlijke eiwitten drastisch te verminderen. Cijfers lopen uiteen over het aandeel van de veehouderij – overwegend de bio-industrie – ten opzichte van alle oorzaken en variëren van 14,5 tot 51%. Het verschil is zo groot omdat in het hoge aandeel ook de ontbossing die wordt veroorzaakt door het verbouwen van veevoer en het transport worden meegerekend.

Wat kunnen we dan wél doen om klimaatverandering tegen te gaan?

Gelukkig draagt de auteur ook oplossingen aan. Wat kunnen we wel doen voor het klimaat? De vier dingen die het meest effectief zijn en die we als individu kunnen doen, zijn:

plantaardig eten
vliegreizen vermijden
de auto de deur uit doen
minder kinderen krijgen

Van deze vier acties richt alleen de eerste – je raadt ’t al: plantaardig eten – zich rechtstreeks op methaan en stikstofoxide, de twee gevaarlijkste broeikasgassen. Het goede nieuws is dat we ons eetpatroon het makkelijkste kunnen veranderen. Bij jouw volgende maaltijd kun je meteen kiezen voor een plantaardig alternatief. Om niet iedereen meteen tegen zich in het harnas te jagen stelt Jonathan Safran Foer voorzichtig voor dat we kunnen beginnen met ons ontbijt en lunch. Geen enkel dierlijk product nuttigen tot het avondeten levert volgens hem nog meer klimaatvoordeel op dan een gemiddeld vegetarisch dieet.

De cijfers liegen er niet om: waar rundvlees per portie een CO2-uitstoot (in kilo’s) veroorzaakt van 3,00 is dat bij aardappels per portie 0,01. Groente levert gemiddeld 0,05; rijst 0,07; eieren 0,40; varkensvlees 0,78. Dat laatste vlees wil je omwille van dierenwelzijn wellicht niet meer eten als je enkele weken geleden ook Zondag met Lubach hebt gezien.

Zondag met Lubach

Terugkijktip: Zondag met Lubach: ‘In Nederland worden ruim 1,7 miljoen dieren per dag geslacht. Dat slachtproces is verschrikkelijk, maar in slachthuizen is nog meer aan de hand dan alleen dierenleed. De instantie die moet controleren of alles goed gaat doet zelf niet alles goed: er is een groot onderzoek gedaan waaruit blijkt dat niet alle controleurs van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zich aan de regels houden.’

De belangrijkste reden waarom ik helemaal geen vlees meer eet, na jarenlang heel weinig en altijd biologisch vlees te hebben gegeten: Geen enkel dier wil dood, ook een dier dat biologisch leefde niet. De meeste dieren die biologisch hebben geleefd gaan trouwens – wat veel mensen niet weten – naar hetzelfde slachthuis. Veel mensen willen er niet bij stilstaan hoe een dier wordt gedood. Daarom vind ik het zo goed dat Zondag met Lubach dit toch liet zien. Omdat ik niet verantwoordelijk wil zijn voor dit dierenleed, eet ik al jaren geen vlees meer.

Wat mij aanspreekt in dit boek ‘Het klimaat zijn wij‘? De auteur vertelt eerlijk over zijn persoonlijke dilemma’s en vooral over hoe moeilijk hij het nog steeds vindt om geen vlees te eten. Ook al heeft hij de afgelopen jaren slechts enkele tientallen keren gezondigd tegen zijn eigen principes, daarmee erkent hij hoe lastig ’t is om niet toe te geven aan wat hij lekker vindt. Deze bekentenis verbaast mij na het lezen van zijn boek Dieren Eten, maar maakt hem ook menselijk en geloofwaardig. We kennen allemaal wel de voorbeelden van vegan Instagrammers die ooit gesnapt zijn met een niet zo plantaardige hamburger die door de mand vielen met hun #veganfoodporn.

Waarom minder vlees en zuivel de oplossing is

Volgens Jonathan Safran Foer richten we ons te veel op het terugdringen van de fossiele brandstoffen. Het beeld van schoorstenen en ijsberen klopt volgens hem niet. Natuurlijk zijn de fossiele energiebronnen ook onderdeel van het probleem, maar het probleem veroorzaakt door de veehouderij is veel groter. De klimaatverandering gebeurt niet alleen ver weg, ook dichtbij. In Nederland weten we sinds kort ook wel beter, dankzij de stikstofcrisis. Het is niet waar dat de bio-industrie de wereld voedt, de bio-industrie laat de wereld verhongeren terwijl ze hem vernietigt, zo stelt de auteur. Waarom? Omdat de industriële veehouderij jaarlijks meer dan zeven keer de hoeveelheid graan en maïs die nodig is om alle mensen te voeden wegsluist naar dieren die als voedsel dienen voor welvarende mensen.

Minder vlees eten, minder vliegen, minder autorijden, minder kinderen krijgen zijn voor de meeste mensen moeilijk. Maar eigenlijk is het simpel. Er zijn maar twee reacties mogelijk op de klimaatverandering: berusting of verzet.

Verandering begint bij jou als individu

Wij, in het rijke westen merken pas later de gevolgen van de klimaatverandering. We merken ze wel, maar minder urgent dan in arme gebieden zoals in Bangladesh waar nu al klimaatvluchtelingen zijn. We geloven dat er ooit, ergens wel een slimme technologie komt die ons redt. Genot op korte termijn vinden we (net als de politiek) belangrijker dan het overleven op lange termijn van volgende generaties. Of we kijken naar de buren. En naar grote vervuilers als de auto-industrie en de energiebedrijven. Of naar onze eigen Nederlandse politiek met haar zogenaamd groene biomassa-installaties waar Nederland nu mee vol wordt gebouwd. Allemaal waar. Maar laten we beginnen met wat we zelf kunnen doen bij onze volgende maaltijd. Kies je eten met een groen hart en eet zoveel mogelijk plantaardig.

Winactie Het klimaat dat zijn wij

Update: De drie winnaars zijn bekend. Gefeliciteerd Anna, Colinde en Kim. Ik ben benieuwd wat jullie van ‘Het klimaat zijn wij’ vinden en lees graag jullie reactie. Heb je deze keer niet gewonnen? Hou dan puuruiteten.nl/actie in de gaten voor een volgende winactie.

Puur! uit eten mag 3x het boek Het klimaat dat zijn wij weggeven. Laat jouw reactie hieronder achter met wat jij al doet voor het klimaat. Zo inspireer je anderen met jouw acties. Je maakt extra kans als je deze pagina deelt via Facebook, Instagram en Twitter. Tag daarbij @puuruiteten en gebruik #puuruiteten.